Beelddenkers
Dyslexie is soms een bron van trots: het geeft niet dat we niet goed lezen of spellen, want dat komt omdat we in beelden denken, en daardoor zijn we veel creatiever. Zo bezien is dyslexie hooguit de prijs die sommige mensen betalen voor andere talenten, en moeten leerkrachten die andere talenten van beelddenkers eens leren appreciëren in plaats van zich blind te staren op die stomme probleempjes met lezen en spellen. Zo ongeveer staat het talloze beelddenkerswebsites, zo ziet een behoorlijke groep coaches en begeleiders dat, zo ziet hun clientèle dat. Maar er is niet één goed uitgevoerde studie die hen gelijk geeft. Dat komt omdat alle mensen die over iets nadenken, zowel beelden als woorden gebruiken.
Laten we het bijvoorbeeld eens hebben over de oerknal en het uitdijende heelal. Het idee is dat de afstand tussen de sterrenstelsels steeds groter wordt: niet omdat ze zich door de ruimte bewegen, maar omdat de ruimte tussen hen groeit. Snapt u dat? Stelt u zich dan even een half opgeblazen ballon voor. Op die ballon zitten twee vliegen. Als u de ballon verder opblaast, komen de vliegen steeds verder van elkaar te zitten: niet omdat ze van elkaar weg lopen, maar omdat het rubber tussen hen in steeds groter wordt. Zo gaat het ook met sterrenstelsels: net als de vliegen op de ballon komen die steeds verder uit elkaar te liggen.
De meeste mensen vinden de analogie met de ballon een prima hulpmiddel om het idee van het uitdijende heelal te begrijpen. De verklaring daarvoor is simpel. De analogie vertaalt het abstracte idee van een uitdijende ruimte in iets wat ze zich concreet kunnen voorstellen, in een beeld. En daardoor snappen ze het. Ze zien het, ze doorzien het probleem, ze krijgen inzicht.
In de regel zijn beelden dus handig gereedschap bij het denkwerk. En dat geldt voor alle mensen. Maar niet altijd in dezelfde mate. Het hangt er gewoon van af waarover we nadenken. Er wordt bijvoorbeeld veel geklaagd over de Ikea-montagehandleidingen, maar probeert u zich die handleidingen eens in woorden voor te stellen. Zou iemand (een woorddenker) die duidelijker vinden? Even veel wordt er geklaagd over de wolligheid van juridisch taalgebruik, maar probeert u zich de artikelen van de grondwet eens in beelden voor te stellen. Zou iemand (een beelddenker) die preciezer vinden?
Anderzijds kunnen mensen wel voorkeuren hebben. De meeste juristen zijn wellicht liever bezig – en in elk geval ook váker bezig – met wetsartikelen dan met Ikea-kasten. En daardoor worden ze beter in het oplossen van dit type problemen. Het omgekeerde geldt voor Ikea-monteurs. Maar die voorkeur maakt hen niet tot mensen die met verschillende breintypes door het leven moeten. Als een jurist bij Ikea een kast koopt, wil hij net als iedereen plaatjes in de handleiding. Als een Ikea-monteur met zijn advocaat praat, doet hij dat net als iedereen in woorden, niet in beelden. En als ze de oerknal willen snappen, dan is het beeld van de ballon voor allebei een prima hulpmiddel.
Het idee dat dyslectici beelddenkers zijn die problemen krijgen omdat de school voor woorddenkers is ontworpen, slaat dus nergens op. Er zijn geen beelddenkers aan de ene kant en woorddenkers aan de andere. We zijn allemaal beeld- en woorddenkers. En als sommige van die beeld- en woorddenkers niet goed lezen en spellen, dan komt dat niet omdat ze zus of zo denken, maar alleen omdat het onderwijs dat ze gekregen hebben maar zus en zo was.