Waarom handschrift essentieel is
Studenten die hun spiekbriefjes met de hand schrijven hebben hun spiekbriefjes veel minder vaak nodig dan studenten die hun spiekbriefjes typen. Wie met de hand schrijft, helpt zijn geheugen.
Goed leren lezen is voor een deel geheugenwerk: welke klanken schrijf je met deze letters? Kinderen die de koppelingen tussen klanken en tekens van meet af aan schrijvend oefenen, leren die koppelingen sneller en beter. Dat wil zeggen: het kost ze minder tijd om de goede koppelingen reflexmatig uit hun geheugen te leren ophalen.
Maar dat lukt alleen als die kinderen die letters goed leren schrijven. Goed wil zeggen: ondubbelzinnig. Om een voorbeeld te geven: de lettercombinatie ‘ui’ is opgebouwd uit twee letters, een ‘u’ en een ‘i’ en die zijn duidelijk van elkaar te onderscheiden; ‘ui’ is niet een reeks beentjes met ergens een puntje erboven.
Om goed te leren lezen, hebben kinderen dus goed handschriftonderwijs nodig. En het beste handschriftonderwijs dat er te vinden is, wordt gemaakt bij de Stichting Schriftontwikkeling. Hun Schrift-letter is niet gemaakt om mooi te zijn. Ze is ontworpen om makkelijk te kunnen worden aangeleerd. En de manier waarop die letter in Schriftcode en Schrift wordt aangeleerd is extreem succesvol. Alle kinderen leren het, alle kinderen krijgen een prima handschrift.
Vrije teksten zien er in Schrift-klassen bij alle leerlingen uit zoals het tekstje hiernaast.
Bij kinderen met leesproblemen is dat vaak anders. Ook denken ze vaak dat inspanning niets oplevert, dat ze het ‘toch niet kunnen’. Dat klopt niet, maar zolang ze dat geloven, zullen ze u ook niet geloven als u ze tegenspreekt.
Een beetje aan handschrift werken kan dan wonderen doen.
Neem een fijne pen en een blad papier. Daag het kind uit om wat fijn werk te doen: een klein kringetje te tekenen en twee rechte, maar evenwijdige lijntjes. Zulke dingen.
Geef vervolgens instructie over twee letters, of over twee principes die in elk goed handschrift worden gerespecteerd: (1) letterrompen staan altijd op dezelfde hoogte (op de grondlijn) en komen altijd even hoog (tot aan de romplijn) en (2) neerhalen zijn altijd even schuin (evenwijdig dus).
Oefen een beetje en kijk: binnen het uur weet het kind wat hij moet doen om beter te schrijven. En binnen het uur ziet hij dat hij dat ook kan. Vooruitgang die zo in het oog springt valt voor lezen en spellen niet in zo’n korte tijd te boeken. Maar die vooruitgang is wel het overtuigende bewijs dat het kind wél kan leren, dat inspanning wél loont. En dat bewijs was hard nodig.
Want: u gaat kinderen vlot leren lezen en trefzeker leren spellen. Dat is hoe dan ook een tijdrovende klus. Waarom zou u dan de kans laten liggen om zo’n kind in een goed half uur te laten ervaren dat het níet hopeloos vast zit, dat het bij u wél vooruit kan komen?
Maar: u kunt de kinderen niets leren wat u zelf niet kunt; u kunt niet van ze verlangen wat u zelf niet doet. U zult die Schrift-letters dus wel zelf goed moeten leren. Dat lijkt een hele klus, maar het is een inspanning die loont, net als de inspanning die u van de kinderen vraagt.